“Ik wil studenten weer laten genieten van een boek lezen, het te visualiseren en écht te beleven”

Een boek lezen heeft een positief effect op woordenschat, spelling, grammatica, begrijpend lezen en schrijven, maar misschien nog het allerbelangrijkste: lezen is enorm belangrijk voor je fantasie en creativiteit. Dat klinkt allemaal geweldig, maar er is ook een probleem. Steeds minder studenten lezen nog boeken. Het wordt tijd om daar samen iets aan te doen, vindt Karen Kisters – van der Made, docente Nederlands bij Gilde Opleidingen.

“Wie leest er weleens een boek? Vroeg ik vorig jaar aan mijn eerstejaars studenten. Niemand stak zijn hand op. Ik wist wel dat lezen niet meer zo interessant was voor de jongere generatie, maar dit was wel de trigger om op zoek te gaan naar een oplossing”. Karen volgde een webinar over leesbevordering van Stichting Lezen. Ze kwam erachter dat het probleem niet persé in het lezen zelf zit, maar dat er gewoon te veel andere dingen zijn die studenten liever doen. Bijvoorbeeld een film, serie of YouTube-video kijken of een podcast luisteren. Lezen wordt niet meer als vrijetijdsbesteding gezien, maar meer als verplichting. Een van de sprekers tijdens het webinar kwam met het antwoord: ‘burlands’.

Burlands?
Burlands is een combinatie van de vakken ‘burgerschap’ en ‘Nederlands’. Onderwerpen die studenten wél interesseren, zijn vaak te koppelen aan burgerschap thema’s. Denk bijvoorbeeld maar aan ‘Mocro Maffia’ of maatschappelijke thema’s, waarmee studenten dagelijks geconfronteerd worden.  “Als we toch bezig zijn met het lezen of ontleden van teksten, waarom doen we dat dan niet met teksten, waarin burgerschap thema’s centraal staan? Ik ging het gesprek aan met collega Haydar Tansel, docent burgerschap. Ook hij was meteen enthousiast en onze teamleider trouwens ook. Vorig schooljaar hebben wij lesplannen en lesmateriaal ontwikkeld en vanaf dit schooljaar zijn we officieel gestart voor de eerstejaars niveau 2 met het vak burlands” vertelt Karen enthousiast.

Hoe zien de lessen burlands eruit?
Tijdens het vak burgerschap wordt elke periode een bepaald thema behandeld. Afgelopen periode was dat ‘Welke rechten heb ik als burger’ en in de huidige periode is het thema ‘Identiteit, Cultuur en Samenleven’ aan de orde. De eerstejaars leren dan niet alleen over normen en waarden, over hun rechten en plichten als burger, maar ook over hoe ze bijvoorbeeld een open gesprek kunnen aangaan met iemand uit een andere cultuur. Tijdens de les burlands wordt dieper ingegaan op die thema’s. Zo maken de studenten hierover diverse keuzeopdrachten, waarbij ze niet alleen meer leren over het thema, maar waarbij ze ook oefenen met de vijf taaldoelen (lezen, luisteren, schrijven, spreken en gesprekken voeren). Burlands wordt gegeven door de twee docenten samen. Haydar leert de studenten inhoudelijk over de onderwerpen en Karen verzorgt het taalaspect. Maar niet alleen de burlands les staat in het teken van deze thema’s. Karen laat de verschillende begrippen ook terugkomen in de oefeningen tijdens haar lessen Nederlands. En wat blijkt? Studenten begrijpen de lesstof beter! “Maar ik wilde een stapje verder gaan” vertelt Karen. “Het is fijn dat ze de lesstof nu beter onder de knie krijgen, maar ik wil dat ze meer gaan lezen!”.

Karen zocht de samenwerking ook extern op
“Ik besloot contact op te nemen met de Bibliotheek in Weert, zij zijn zelf namelijk ook altijd bezig met leesbevordering. Daar kwam ik in contact met Els, die meteen op zoek ging naar allerlei boeken binnen het thema ‘Identiteit, Cultuur en Samenleven’. Els is hierin echt mijn rechterhand geworden. Ik heb een aantal abonnementen aangeschaft en leen op die manier negen weken lang allerlei boeken over onder andere pesten, seksualiteit, discriminatie en worstelen met identiteit. Ook geeft Els mij tips over boeken die ik, in grote aantallen, goedkoop aan kan schaffen. Daardoor kon ik 30 exemplaren van het boek ‘Katvis’ kopen, waar ik nu dus met de hele klas opdrachten uit kan doen” vertelt Karen. Als je om je heen kijkt in het leslokaal van burlands, zie je achterin een paar boekenkasten, heerlijke fauteuils en een loungebank, leeslampjes, allerlei felgekleurde poefs en wat mooie planten. Een huiselijke sfeer die stimuleert om je even terug te trekken en met je benen opgetrokken, een boek te lezen. De eerstejaars studenten hebben in totaal zes uur in de week Nederlands, burgerschap en burlands. In elke les krijgen ze ongeveer een kwartiertje de tijd om lekker verder te lezen in een door hun gekozen boek. Dat betekent dat ze wekelijks ongeveer 2 uur lezen! “De eerste paar weken ging dat gepaard met flink tegensputteren, maar nu moet ik ze écht vragen om hun boek neer te leggen, zodat we aan de les kunnen beginnen. Ook dan komt er gemopper, maar stiekem ben ik daar juist blij om”.

Naast grammatica en woordenschat is fantaseren, visualiseren en beleven zó belangrijk
“Momenteel zijn de studenten dus bezig met het boek ‘Katvis’. Dat wordt verteld vanuit het perspectief van een jongen. Ik lees dan een stuk voor waarna ik mijn klas vraag om een stukje – van 300 woorden - te schrijven vanuit het perspectief van het meisje in het boek. Waar ik zelf dan al een heel levendig beeld en allerlei scenario’s voor me heb, hebben zij geen flauw idee waar ze moeten beginnen. Ik wil studenten weer laten genieten van een boek lezen, te visualiseren en écht te beleven. Dat is wat ik wil bereiken.” Maar er is nog een doel dat Karen met dit initiatief probeert na te streven: “ik zou het geweldig vinden als uiteindelijk meer docenten, en dan met name taaldocenten, lezen omarmen in hun lessen. Want dit soort onderwerpen zijn er ook in bijvoorbeeld de Duitse of Engelse taal. Maar het kan natuurlijk ook bij een vak als economie! Als we ons hier samen voor inzetten, kunnen we studenten zoveel meer bieden dan alleen kennis. We bereiden ze voor op een leven in de maatschappij.”